ఈ పై మూడు పదాలూ ఒకదానికొకటి సంబంధం లేనివని నా అభిప్రాయం. కానీ చాలా చోట్ల వాటి మధ్య లేని సంబంధం వున్నట్టూ,ఒకదానికొకటి కారణాలన్నట్టూ చూసి నాకేదో అర్ధం కాలేదనుకుంటున్నాను. “స్త్రీవాదాన్ని నమ్మిన వాళ్ళూ, ఆర్ధిక స్వాతంత్ర్యం వున్నవాళ్ళూ తేలిగ్గా నీతి తప్పుతారు.” ఇలాటి బ్లాంకెట్ వ్యాఖ్యానం తప్పుడు వ్యాఖ్యానం అన్న మాట ఎంత నిజమో, దీనితో ఏకీభవించేవారు బహు కొద్దిమంది అనే మాటా అంతే నిజం. ఇంతకీ ఇదంతా ఎందుకు చెప్తున్నానంటే-

కొన్నేళ్ళ క్రితం నేను వీరేంద్రనాథ్ గారు రాసిన “అనైతికం” నవల మొదలు పెట్టి అంతగా నచ్చక పక్కన పెట్టేసాను. నాకెందుకో ప్రపంచంలో అందరు స్త్రీలూ అక్రమ సంబంధాలు పెట్టుకోవటానికి తహ తహలాడుతున్నట్టు రాస్తే పెద్దగా నచ్చదు. ఈ విషయం గురించి మాట్లాడుతూ నా స్నేహితురాలొకామె, “ఇంటి పనీ, ఆఫీసు పనీ, అత్త వారి చాకిరీ, పిల్లల బాగోగులూ చూసుకుంటూ నాకు నా భర్తతో సంబంధం పెట్టుకోవటానికే సరిగ్గా టైం చాలటం లేదు. ఇహ ఇంకో అక్రమ సంబంధం కూడానా? అంత టైమే వుంటే కాస్త టీవీ చూసుకుందునే!” అని జోకింది. అలాటి భావనతోనే “కథలో వున్న అందరు ఆడవాళ్ళూ మగవాళ్ళూ అక్రమ సంబంధాలకై ఎగబడటం ఏమిటి? ఇంపాజిబుల్!” అని పుస్తకం పక్కన పెట్టేసాను.

అయితే కొద్ది రోజుల క్రితం మనసులో మాట సుజాత గారి అభిప్రాయం చదివి, “అరె! నేను మంచి పుస్తకం మిస్సయానేమో! ఈ సారి దొరికితే చదవాలి,” అనుకున్నాను. అనుకోకుండా ఈ మధ్యే లైబ్రరీలో దొరికింది. చదివాను. అయితే ఈసారీ నాకు పుస్తకం అంతగా నచ్చలేదు. వీరేంద్రనాథ్ గారి నవలనే తప్పుపట్టేంత గొప్పదానివా అని అందరూ ఆక్షేపించినా పరవాలేదు.

Let me make one thing clear. నా అభ్యంతరం ఈ కథలో అక్రమ సంబంధాలున్నందుకు కాదు. అలాటి సంబంధాలు పెట్టుకోవటమా మానటమా అన్నది ఆయా వ్యక్తులకీ వాళ్ళ కుటుంబాలకీ సంబంధించిన విషయం. అప్పటికే వున్న సంబంధాన్ని ఎంతవరకూ గౌరవించాలి, కొత్త సంబంధాన్నీ పాత సంబంధాన్నీ ఏ పాయింట్ దగ్గర కలపాలీ అన్నది కేవలం వ్యక్తిగత నిర్ణయం. అలాటి సంబంధాలు పెట్టుకునేటప్పుడు వాటి పర్యవసానాలు తట్టుకునే శక్తీ ఆ వ్యక్తులు తెచ్చుకోవాలి. ఈ కథలో అహల్య చేసిందీ అదే. కాబట్టి నాకు అహల్య కథతో గొడవేమీ లేదు.

నిజానికి మొత్తంగా కథా, కథనమూ నచ్చాయి. నచ్చనిదల్లా అహల్య కథ మీద రచయిత (శ్యామల పాత్ర ద్వారా) చేసిన కంక్లూజన్సూ, వ్యాఖ్యలూ! నాకీ కథలో ఏ మాత్రం నచ్చని పాత్ర శ్యామల!

చివరి నించి నరుక్కొద్దాం!
ఆఖర్న శ్యామల చాలా ఆవేశంగా ఇచ్చిన ఉపన్యాసంలో..
“నిజంగా కష్టాల్లో వున్న స్త్రీలకోసం…” అంటూ చాలా కష్టాలే ఏకరువు పెడుతుంది. అయితే అందులో “వైవాహిక జీవితంలో మానసికమైన ఒంటరితనం” వుండదు. అంటే భర్త తన్నటమో, కిరసనాయిలు పోసి తగలబెట్టటం వంటి శారీరక హింసలేనా హింసలంటే? పైకి దెబ్బలు కనపడకుండా కుటుంబాల్లో జరిగే ఎమోషనల్ పించింగ్, ఎమోషనల్ బ్లాక్ మెయిలూ, ఇవేవీ కష్టాలూ కాదు, వాటి గురించి ఆలోచించాల్సిన పనీ లేదూ, అదసలు తీర్చాల్సిన సమస్యే కాదన్నమాట.! నాకది సరిగ్గా అనిపించదు. నిజానికి ఈ కథలో అచ్చమ్మది ఎంత కష్టమో అహల్యదీ అంతే కష్టం. అచ్చమ్మ కష్టాన్నైనా అర్ధం చేసుకునే వాళ్ళుంటారేమో కానీ, అహల్య ఒంటరితనాన్ని అర్ధం చేసుకునే వాళ్ళు దొరకటం చాలా కష్టం. అందుకే అహల్య కష్టాలు కేవలం అతి ఆలోచనల వల్ల వచ్చినవీ, అని శ్యామల తీసి పడేయటం అంత కన్విన్సింగ్ గా అనిపించలేదు. ఆడైనా మగైనా, శరీరానికే కాదు, మనసుకీ తగిలే దెబ్బలు కూడా చాలా నొప్పినే కలిగిస్తాయి.
“నా భర్త నన్ను మాటల్తో హింసిస్తున్నాడు,” అంటే, “మాటలే కదా? వాతలు పడేటట్టు కొట్టటం లేదు కదా? నీదేమంత పెద్ద కష్టం కాదులే,” అనే మాటలు ఎంత అర్ధం లేకుండా అనిపిస్తాయి? శ్యామల తల్లిని “… దిగులుతో సమస్యలు తెచ్చి పెట్టుకుంది. వాటిని తీర్చుకోవటానికి అక్రమ సంబంధాలు పెట్టుకుంది….” అంటూ జడ్జ్ చేయటం అంత బాగాలేదు. అసలు ఒక మనిషి పడుతున్న కష్టాన్ని “పెద్దదీ” “చిన్నదీ” అంటూ ఎలా categorise చేస్తాం? “నాకిది కష్టంగా వుంది” అని ఒకళ్ళంటే వాళ్ళ తత్వానికది కష్టంగా వుందనే అర్ధం. “లేని వన్నీ నువ్వు ఎక్కువగా ఊహించుకుంటున్నావు” అన్న వాదన సరైనది కాదు.

వివాహ వ్యవస్థలో వున్న లొసుగులని ఒప్పుకుంటూ శ్యామల…..” ఆ సమస్యకి పరిష్కారం వ్యవస్థ రద్దు చేయటం కాదు. రహస్య సంబంధాలు పెట్టుకోవటం అసలే కాదు. తనకేది ఆనందం ఇస్తుందో ఖచ్చితంగా తెలుసుకోగలగడం. అటువంటి ఆనందాన్ని ఆరోగ్యమైన రీతిలో నిర్భయంగా పొందటం” అంటుంది. “ఎవరికేది ఆనందం ఇస్తుందో” అన్న ప్రశ్నకి ఎవరమూ పర్మనెంటు సమాధానం ఇవ్వలేము. ఆకలితో బాధ పడేవాడికి ఆ క్షణంలో అన్నం తప్ప వేరేదీ ఆనందం ఇవ్వదు. ప్రేమకీ, అప్రిసియేషన్ కీ, గౌరవానికీ మొహం వాచిన మనిషికి నాలుగు మంచి మాటలూ, కొంచెం ఆప్యాయతా తప్ప ఇంకేదీ ఆనందాన్నివదు. అలాటి ప్రేమ రాహిత్యంలోనే మనుషులు అక్రమ సంబంధాలకీ, చీరల షాపింగులకీ, భజనలకీ అలవాటు పడతారు. వాళ్ళ జీవితాల్లో నిండిన ప్రేమ రాహిత్యాన్ని అర్ధం చేసుకోకుండా వాళ్ళందరి సమస్యనీ దుప్పటి కిందికి నెట్టేయటం న్యాయమా?
నిజమే, వైవాహిక జీవితీంలో భాగస్వామి ఇన్సెన్సిటివ్ గా వుండటం, కుటుంబ సభ్యులు ఒకరిపైన ఒకరు విచిత్రమైన రీతుల్లో జరిపే జులుం, ఇవన్నీ వ్యవస్థ తీర్చాల్సిన కష్టాలు కావు. ఎవరికి వారు ఆలోచించుకొని తీర్చుకోవాల్సిన సమస్యలు. అంతే కాని అవసలు సమస్యలే కావు పొమ్మనటం సరి కాదు. వాటిని తీర్చుకోగలమో లేదో కానీ ముందు తరాలకి పక్క మనిషి ఇష్టాఇష్టాలని గౌరవించటం, ప్రేమించటం, వగైర విలువలని నేర్పి కొంత వరకు తగ్గించుకోగలం.

తల్లి పెట్టుకున్న అక్రమసంబంధాన్ని ఈసడించిన శ్యామలకి ఆమెనా సంబంధం వైపు తోసిన తండ్రి మీద కానీ, ఆమె వల్నరబిలిటీని వాడుకున్న పెదనాన్న మీద కానీ అసహ్యం కలగకపోవటం విచిత్రం!

“.. ఆర్ధిక బలహీనత కారణంగానో ఇంకే కారణంగానో వివాహం కాని 35 ఏళ్ళు దాటిన స్త్రీకి జీవనభృతి కల్పించాలి. విడాకులు తీసుకున్న ఆడవాళ్ళకి ప్రభుత్వమే ఏదో విధంగా ఉద్యోగం ఇచ్చి ఉపాధి కల్పించాలి.”
This is disgusting at its best. పెళ్ళి అనేది ఆడదానికి వృత్తి కాదు! జీవనోపాధీ కాదు. ఆడది పెళ్ళినీ వైవాహిక బంధాన్నీ తన పోషణ కొరకు గౌరవించదు. అదే నిజమైతే ఉద్యోగస్తులైన ఆడవాళ్ళు “ఇంత లోప భూయిష్టమైన” వైవాహిక బంధంలోఎందుకు వుంటున్నారూ? భర్తో, తండ్రో, అన్నో, ప్రభుత్వమో ఆడదానికి జీవన భృతి కల్పించటమేమిటి? తన తిండి తను సంపాదించుకునే శక్తి ప్రతీ ప్రాణికీ వుంది, ఆడదానికీ వుంది, మగవాడికీ ఉంది. అంతే కాని, “నువ్వా?నువ్వా? ఎవరు నా బాధ్యత వహిస్తారు?” అని అడగటం చాలా అవమానంగా అనిపిస్తుంది.

మనుషులు (ఆడైనా మగైనా) ఇష్టంతో (చాలావరకు) తమ sense of belongingని తృప్తి పరచుకొనేటందుకు తమ మీద తామే impose చేసుకునే ఒక కమిట్మెంటు పెళ్ళి. దాన్ని గౌరవిస్తున్నామంటే వేరే దారీ, పోషణకి మార్గం లేకా కాదు. మనకు మనమే పెట్టుకున్న నియమాన్ని గౌరవించటమంటే మనని మనమే గౌరవించుకోవటం కావటం వల్ల.

“….విడాకులు తీసుకున్న స్త్రీకి ప్రభుత్వం జీవనోపాధి కల్పిస్తుందన్న రూలే వుందనుకో, పది సంవత్సరాలపాటు భర్త చేతిలో బాధలనుభవించకుండా రెండేళ్ళకే బయటపడతారు కదా…”

భర్త చేతిలో బాధలు పడుతున్న భార్యైనా, భార్య చేతిలో నరకం చూస్తున్న భర్తైనా జీవనోపాధి భయంతో కలిసి వుండటం లేదు.ఎప్పటికైనా రోజులు బాగుపడతాయన్న ఆశతో కలిసి వుంటున్నారు. లేదా సంఘ భయంతో కలిసి వుంటున్నారు. వివాహమే జీవనోపాధీ, వృత్తీ అయినప్పుడు ఆడవాళ్ళ జీవితాలెంత నరకంగా వుండేవో ఒక్కసారి మన కిందటి తరం ఆడవాళ్ళని చూస్తే తెలుస్తుంది!
“…వివాహ వ్యవస్థని కాదని ‘పైటల్ని కాల్చేయాలనీ స్లోగన్స్ ఇస్తే ఏం లాభం?”
అంటుంది శ్యామల చివరికి. ఇది చదివి నేను చాలా కంఫ్యూజ్ అయాను. ఎందుకంటే ఎక్కడా అహల్య (ఆ మాటకొస్తే అచ్చమ్మ కూడా) ఇందులో “స్త్రీ వాదం” గురించి మాట్లాడదు. “హ్మ్మ్మ్…. మగవాడు నన్నింత బాధ పెడతాడా?” అని భర్త మీద పగ సాధించటాని కో, లేక స్త్రీవాదం మీద మోజుతో నో అహల్య బావగారితో అక్రమ సంబంధం పెట్టుకోలేదు. ఒక రకమైన ఒంటరితనంతో, ప్రేమ కొరకు వెంపర్లాడుతూ ఆ క్షణంలో తన దగ్గరున్న మగవాడికి దగ్గరయ్యింది. సముద్రంలో పడి కొట్టుకు పోతున్నప్పుడు గడ్డి పోచను కూడా పట్టుకుంటాం. అక్కడా ఏ వాదాలా ప్రసక్తీ లేదు. అదే విధంగా ఉద్యోగం, ఆర్ధిక స్వాతంత్ర మూ ఉందన్న ధీమాతో కూడా నీతి తప్పలేదు. అహల్య నీతి తప్పటం అన్నది కేవలం ఆమె వ్యక్తిగత కారణల వల్ల జరిగింది. దాని పర్యవసనాలని కూడా ఆమె హుందాగా స్వీకరించింది. (ఎప్పుడూ, “అంత మంచి భర్త వుండగా బావగారితో సంబంధం పెట్టుకున్న నీచురాలిని! నా పాపానికి నిష్కృతి లేదు,” అని అనుకోలేదు తను!) ఇదే రకంగా “ఆర్ధిక స్వాతంత్రం” గురించి కూడా చాలా ఆలోచించదగ్గ వ్యాఖ్యానాలు చేస్తారు రచయిత. (నాకైతే అవి కొంచెం కూడా నచ్చలేదు!) అహల్య అనైతికత లో “స్త్రీ వాదమూ”, “ఆర్ధిక స్వాతంత్ర్యమూ” చేసిన తప్పులేవిటో నాకైతే అర్ధం కాలేదు. మరి నేను సరిగ్గా అర్ధం చేసుకోలేకపోయానా?

ఆర్ధిక స్వాతంత్ర్యం వున్న ఆడదాని పట్ల అందరికీ (మేధావులైన రచయితలతో సహా!) ఒక రకమైన అసహనం వుంటుందా? వుంటుందనే అనిపించింది నాకీ పుస్తకం చదివాక. దాని గురించి త్వరలోనే.